Simpulan bahasa ialah ungkapan yang terdiri daripada dua perkataan atau lebih dan mempunyai makna yang berlainan daripada erti perkataan yang membentuknya. Biasanya simpulan bahasa berkaitan dengan beberapa perkara iaitu tubuh badan, haiwan, tumbuh-tumbuhan, dan nama khas. Simpulan bahasa merupakan ungkapan yang telah mantap dan mempunyai maksud yang khusus.Ia mempunyai maksud yang berbeza daripada makna harfiah kata-kata dalam ungkapan. Terdapat juga simpulan bahasa yang bersifat bebas, contohnya juling air dan serkap jarang (Za’ba, 1965).
Menurut Za'aba, simpulan bahasa dapat dihasilkan berdasarkan empat perkara iaitu:
1. Perbandingan atau kiasan dengan cerita yang masyur seperti Mat Jenin, Lebai Malang dan Abu Jahal
2. Benda atau kejadian yang berlaku di sekeliling seperti mandi kerbau, mata duitan, dan kutu embun
3. Kepercayaan masyarakat seperti harimau berantai, buruk siku dan dimakan bulan
4. Daripada kebiasaan atau resaman bahasa seperti ada hati, gila bahasa dan beri muka
Simpulan bahasa yang berkaitan dengan tubuh badan:
|
Telinga |
Telinga kuali - Orang yang tahan hati walaupun dimarahi
Telinga lintah - Tajam pendengaran
Telinga nipis - Mudah marah
Contoh ayat:
1. Dia hanya mendiamkan diri apabila dimarahi kerana dia telinga kuali.
2. Walaupun Pak Hasan sudah tua tetapi dia telinga lintah.
3. Mereka tidak suka bergurau dengan Wahab kerana dia telinga nipis.
Simpulan bahasa yang berkaitan dengan haiwan:
|
Haiwan |
Hati tikus - Orang yang penakut
Buaya darat - Orang yang suka memperdaya perempuan
Cicak kubin - Orang yang kurus
Contoh ayat:
1. Dia menjadi hati tikus apabila melalui rumah yang kosong itu.
2. Lelaki yang kacak itu dianggap buaya darat kerana telah memperdaya ramai perempuan.
3. Tubuhnya macam cicak kubin selepas mengambil dadah.
Simpulan bahasa yang berkaitan dengan tumbuh-tumbuhan:
|
Durian |
Durian runtuh - Dapat terpijak
Diam-diam ubi - Orang yang diam tetapi pandai dan rajin
Biang keladi - Orang atau hal yang menjadi punca kejahatan
Contoh ayat:
1. Dia mendapat durian runtuh daripada majikannya.
2.Jais diam-diam ubi, tetapi keputusannya sangat cemerlang.
3. Dia menjadi biang keladi dalam kes kecurian lembu baru-baru ini.
Simpulan bahasa yang berkaitan nama khas:
|
Mat Jenin |
Mat Jenin - Orang yang suka berangan-angan
Abu Nawas - Orang yang suka berhelah
Abu Jahal - Orang yang jahat dan tidak suka akan kebaikan
Contoh ayat:
1. Berusahalah kalau mahu berjaya dan jangan menjadi seperti Mat Jenin.
2. Kami memanggilnya Abu Nawas kerana suka berhelah apabila ditanya.
3. Abu Jahal di Kampung Semarang telah ditangkap polis pagi tadi.